Door Jeroen Kraan
29 feb 2024 om 11:56Update: 8 minuten geleden
1 reactieDelen
Verschillende grote windmolenbouwers hebben een zwaar jaar achter de rug. In sommige landen zijn daarom geplande windparken geannuleerd, maar in Nederland is nog altijd animo om op de Noordzee te bouwen, blijkt uit een rondgang van NU.nl.
Ergens in 2029 moet het windpark IJmuiden Ver voor het eerst elektriciteit leveren. Dat wordt niet alleen het grootste windpark op de Nederlandse Noordzee, maar – zoals de naam al zegt – ook het park dat het verst van de kust ligt: 62 kilometer vanaf het Noord-Hollandse strand.
Vanaf donderdag kunnen bedrijven meedoen aan een aanbesteding om de eerste twee delen van het windpark te mogen bouwen, goed voor de stroomvraag van wel vier miljoen huishoudens. In ruil voor een miljardeninvestering krijgen de winnaars veertig jaar lang het recht om stroom te leveren via speciale elektriciteitsstations die TenneT bouwt op de Maasvlakte en in Borssele.
Na een aantal jaren waarin steeds meer en grotere windparken op zee verrezen, heeft de sector nu wereldwijd de wind tegen. In de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk zijn spraakmakende projecten geannuleerd door bedrijven als Ørsted en Vattenfall. Ze betalen liever een boete voor de annulering dan dat ze nog meer geld storten in een onrendabel windpark.
Het Verenigd Koninkrijk probeerde afgelopen september nog nieuwe ruimte voor windparken op zee te veilen, maar ontving geen enkele bieding. Bedrijven waren niet bereid om in nieuwe windparken te investeren tegen de lage, vaste stroomprijs die de Britse overheid wilde bieden.
Volg ons klimaatnieuws
Ontvang meldingen bij nieuwsBlijf met meldingen op de hoogte
Nog wel interesse in Nederlandse Noordzee
Voor de klimaatdoelen van de Britse en Amerikaanse overheden kunnen de annuleringen grote gevolgen hebben, want beide landen willen flink meer windmolens bouwen om CO2-uitstotende energiecentrales dicht te krijgen.
Dat geldt ook voor Nederland, dat in de komende acht jaar nog meer dan duizend megawindmolens op de Noordzee wil zetten. Toch lijkt het erop dat Nederland voorlopig niet hoeft te vrezen dat bedrijven geen interesse hebben om windpark IJmuiden Ver te gaan bouwen.
Het Britse SSE Renewables heeft al laten weten dat het meedoet aan de veiling, gesteund door pensioenfonds ABP. Eneco gaat samen met het Noorse olie- en gasbedrijf Equinor een bieding doen. En ook Ocean Winds, een combinatie van het Franse Engie en het Portugese EDP, doet mee.
Energiereuzen RWE, Ørsted en Vattenfall zijn de afgelopen jaren steevast van de partij, maar willen niet zeggen of ze nu ook meedoen. Vattenfall noemt Nederland wel een “kernmarkt” en laat zich positief uit over de voorwaarden die de Nederlandse overheid stelt.
Onduidelijkheid over stroomvraag industrie
Bij Ørsted leven er zorgen over de vraag naar duurzame stroom bij de Nederlandse industrie, zegt Joël Meggelaars van het Deense bedrijf. Volgens hem is bijvoorbeeld nog niet duidelijk hoeveel groene waterstof Nederland nou eigenlijk moet gaan produceren om de industrie te verduurzamen. Hoe meer waterstof we gaan maken, hoe meer groene stroom er nodig is.
Als er wel meer windparken komen, maar de verduurzaming van de industrie achterblijft, dreigen de elektriciteitsprijzen in te storten – het nachtmerriescenario voor de windparkbouwer. “Als je steeds meer aanbod bijbouwt, maar de vraag niet meegroeit, dan worden de risico’s over de loop van je project te groot”, zegt Meggelaars.
Bouwer moet ook natuur beschermen
Waar veel overheden hun windparken simpelweg aan de hoogste bieder gunnen, is er in de Nederlandse aanbesteding veel aandacht voor andere zaken. In één deel van het windpark moet de bouwer aandacht besteden aan het beschermen van de natuur op zee. De andere helft legt de nadruk op efficiënter gebruik van het stroomnet, bijvoorbeeld door een (waterstof)fabriek direct aan het windpark te koppelen. Dat voorkomt dat er veel stroom moet worden ‘weggegooid’ als het hard waait.
Verder kunnen bedrijven hoog scoren door hun windpark goed recyclebaar te maken en door in te zetten op verantwoorde productie van de benodigde materialen. Voor die onderdelen zijn in de aanbestedingen meer punten te winnen dan voor het financiële bod van de windparkbouwers.
Toch is dat ook een belangrijk onderdeel: de bedrijven kunnen per deel van het windpark zelfs maximaal 420 miljoen euro per jaar inleggen (16,8 miljard over veertig jaar) om de opdracht binnen te slepen. “Het lijkt er nog steeds op dat het financiële bod uiteindelijk de winnaar zal bepalen”, zegt energie-expert Zahra Janipour van RaboResearch.
Ze wijst erop dat de overheid het maximaal mogelijke bod heeft verhoogd, omdat er anders mogelijk een ‘gelijkspel’ zou ontstaan. “Als er minder nadruk lag op het financiële bod, zou er meer concurrentie zijn op de kwalitatieve zaken”, zegt Janipour. “Er zouden dan meer middelen worden geïnvesteerd om windenergie duurzamer te maken.”
Bedrijven kunnen zich tot 28 maart inschrijven om de windparken te bouwen. Later dit jaar wordt duidelijk wie de komende jaren honderden windmolens mag neerzetten – en wat dat de schatkist oplevert.
